Iguana iguana iguana

Iguana iguana rhinolopha (Wiegman 1834): De gehoornde groene leguaan. Deze komt noordelijker en in drogere gebieden voor dan Iguana iguana iguana. Hij komt voor in Sinalo en Veracruz en Mexico tot Zuidelijk Costa Rica.

In Centraal Amerika gebruiken boeren, die beperkte middelen hebben, kleine wilde dieren als eiwitbron, omdat andere eiwitbronnen, zoals rundvlees, te duur zijn. Een traditioneel gebruikte eiwitbron in deze regio is de groene leguaan. Al meer dan 7000 jaar worden leguanen gebruikt als voedselbron. In hun natuurlijke leefomgeving, aan de randen van tropische bossen van Mexico to Paraguay, worden leguanen nog steeds geconsumeerd. De populatie van groene leguanen is sterk afgenomen de laatste decennia, als gevolg van het gecombineerde effect van aantasting van hun leefomgeving (voortgaande ontbossing), en het continue bejagen. Om deze negatieve ontwikkeling te vertragen, en zo mogelijk de populatie weer op peil te brengen, zijn initiatieven ontwikkeld, om kleine boeren productiesystemen van leguanen te laten beheren. Een aantal van deze productiesystemen draait sinds enige tijd in Costa Rica en Nicaragua. Zij dragen bij aan het bereiken van een evenwichtige situatie, waarin verschillende doelstellingen gelijktijdig kunnen worden bereikt. Deze doelen zijn: een economisch levensvatbare situatie voor de kleine boeren, behoud van het regenwoud en productie van betaalbare dierlijke eiwitten.

Iguana farms

De iguanafarms in Costa Rica, Panama en Nicaragua kennen een gemiddelde van 896 leguanen per farm waarvan 80% juvenielen zijn. Vier leguanenbedrijven springen er uit met een aantal van 2256 dieren die gefokt worden voor de verkoop, De gemiddelde leguanenfarm heeft in Nicaragua 46%, in Costa Rica 33% en in Panama 6% voor de verkoop. De overige dieren worden gebruikt voor voedsel, nakweek en educatiedoeleinden.

Gezien het enorme verspreidingsgebied van de gewone groene leguaan, ligt het voor de hand dat hij zich aan verschillende biotopen heeft moeten en kunnen aanpassen. Vooral de klimaatomstandigheden op de eilanden en die in het tropisch regenwoud kunnen sterk verschillen. het is echter zonder uitzondering een dier van de tropen en hij heeft een voorkeur voor vochtige gebieden. Men vindt hem in kustgebieden, langs de oevers van beken en rivieren in het tropisch regenwoud, maar ook in het regenwoud zelf. Men vindt hem als eenling en in groepen.

Uit waarnemingen in de natuur blijkt dat de oudere dieren hoger in de bomen leven dan de jonge dieren. Groene leguanen zijn zonaanbidders en liggen bij voorkeur op over het water hangende takken of zitten hoog in de boomkruinen.

Groene leguanen zijn behendige klimmers. Hun klauwen zijn uitermate geschikt om in bomen te klimmen.
Deze dieren kunnen ook uitstekend zwemmen. Ze vouwen hun poten langs het lichaam en met hun staart bewegen ze zich voort.

Grote hagedissen hebben veel ruimte nodig, ook al zijn groene leguanen geen renners. Een verblijf van 2 x 1 x 2 meter (lengte x breedte x hoogte) is al snel nodig voor maximaal 2 volwassen dieren. (Vanaf een leeftijd van ca. 2 jaar.) Houdt er rekening mee dat jonge leguanen razendsnel groeien. Boombewoners vragen veel klimgelegenheid en vooral ook veel horizontale zit/zon plaatsen; de dieren moeten uit verschillende plekken kunnen kiezen.

De gedetailleerde inrichting van een bak is van weinig belang: in de natuur komen ze in zeer uiteenlopende biotopen voor: van uitgesproken tropisch regenwoud tot kale, solitaire bomen in savanne achtige omgeving. Een hoge luchtvochtigheid is dus niet per sé noodzakelijk, maar is wel goed voor de vervelling. Echter dien je er rekening mee te houden met de inrichting dat in geval van een koppel de inrichting zo is geplaatst dat zij elkaar uit de weg kunnen gaan en dus niet zien. Dit kan onderling agressief gedrag en dus stress vermijden.

De gewoonte om boven water te mesten kan benut worden door een waterbak te plaatsen, maar dat is niet absoluut noodzakelijk. De bodembedekking moet of glad zijn (steen of linoleum), dat is makkelijk schoon te maken, of los (turf, houtkrullen desnoods krantenpapier). Gebruik nooit grofkorrelige harde materialen (grof zand, kiezel of gebakken kleikorrels). De dieren eten ervan en zullen vroeg of laat aan een verstopping overlijden.

Tropische, koudbloedige dieren hebben warmte nodig, maar de algemene omgevingstemperatuur hoeft niet overdreven te worden (ca. 25°C tot 30°C is goed). Belangrijker is de aanwezigheid van een aantal punten met stralingswarmte. Die punten moeten gecombineerd worden met zichtbaar licht anders gaan de dieren niet zonnebaden. Dus spotjes zijn voor dat doel beter dan porseleinen warmtestralers. Het mag daar best meer dan 40°C worden. Per leguaan heb je 1 baskingspot nodig. Plantenetende koudbloedigen moeten een flink deel van de dag (duurt lang bij grote dieren) de gelegenheid krijgen zich plaatselijk sterk op te warmen anders gaat de spijsvertering fout (planten zijn moeilijk verteerbaar). Ook hier moeten ze weer een keus hebben tussen plaatsen met verschillende temperaturen (ze moeten hun lichaamstemperatuur kunnen regelen).

Ultraviolet licht is noodzakelijk om de dieren de nodige vitamine D toe te dienen. De Osram Ultravitalux levert bij 30 minuten bestraling per 24 uur voldoende UV. Gebruik geen lampen met kortgolvig UV-licht zoals bijvoorbeeld gebruikt wordt om bacteriën te doden.

De dag en nacht cyclus bedraagt 12 uur. Dit is het beste te regelen door het gebruik van schakelklokken. Voor de nacht mag de temperatuur tussen de 20°C en 23°C liggen. Het gebruik van een keramische lamp is dan een goede verwarmingsmogelijkheid.

Groene leguanen zijn hoofdzakelijk herbivoren. Dat betekend dat zij uitsluitend plantaardige producten tot zich nemen. In het wild komt het nog weleens voor dat leguanen kleine hoeveelheden dierlijke producten tot zich nemen. Je kunt hierbij denken aan kadavers, jong nestvogels, boomslakken en insecten en soms hun eigen jonge. Insecten eten zij nog weleens doordat deze op de bladeren en planten zitten die de leguaan eet.

Leguanen kauwen het voedsel niet. Zij maken het kleiner door er stukken af te bijten of te scheuren. Ze hebben scherpe tanden die aan de binnenzijde van het kaakbeen zijn geplaatst (Pleurodont).

Groene leguanen hebben vaak sterk individuele voorkeuren en kunnen soms onverwacht bepaalde voedselsoorten wel of niet accepteren. Het is niet raadzaam om de leguanen met restanten van dagelijkse warme maaltijden te voeden, omdat dan de kans op “vervetten” groot is. Het simpele feit dat de leguanen bepaalde voedselsoorten graag eten wil niet zeggen dat dit voedsel ook goed voor ze is.

Het is aan te bevelen het voedsel met melkzure kalk (calciumlactaat) en vitaminen te bepoederen. Een vuistregel voor het doseren van calcium: 0,5 gram kalk per kg lichaamsgewicht per dag. Om er zeker van te zijn dat dit ook werkelijk wordt opgegeten kan het het beste door het favoriete kostje van de leguanen worden gemengd. Het doseren van kalk en vitaminen dient altijd zorgvuldig te geschieden; een overmaat aan kalk bevordert rachitis en teveel vitaminen kunnen leveraandoeningen veroorzaken.

De voedingswaarden van de verschillende soorten voedsel staan in de online voedingstabel

Meer informatie over de voeding die je kan geven aan je leguaan vind je op de pagina voeding

Het balts en paarseizoen valt in het wild in het begin van de droge tijd. Dit vangt aan in december In gevangenschap kan het paarseizoen op andere tijdstippen aanvangen. leguanen houden zich dan bezig met imponeren, baltsen en territoriaal gedrag vertonen. Een leguaan in gevangenschap kan in deze periode zeer agressief zijn. Tijdens deze periode eten de mannetjes nauwelijks waardoor zij zichtbaar vermageren.

De paring verloop volgens een vast patroon. Het mannetje benadert het wijfje van achteren. Tijdens of kort na de benadering maakt hij een Shudder (kopknikpatroon.) Het vrouwtje buigt het voorste twee derde deel van haar staart opzij. Nu stopt het mannetje en maakt een “signature bob”(kopknikpatroon.) Deze volgorde wordt meerdere malen herhaald. Tot slot kruipt hij van achteren op het wijfje en plaatst een paringsbeet in de nek. Het mannetje brengt zijn staart onder die van het vrouwtje en legt een achterpoot op haar staartbasis. Na het uitstulpen van de hemipenis wordt één hemipenis ingebracht. Dit kan en 2 tot 12 minuten duren. Dan gaan de dieren uit elkaar. Het duurt vervolgens nog ongeveer een uur voordat het mannetje zijn hemipenis weer geheel heeft ingetrokken. Een leguanenvrouwtje paart in een paarseizoen 1 tot 5 keer met dezelfde man.

Leguanen zijn geslachtsrijp in 2 a 2.5 jaar, maar in gevangenschap komt ook 1.5 jaar voor. De tijd tussen bevruchten en de eileg bedraagt ongeveer tussen de 40 en 70 dagen. Zwangere vrouwtjes zijn te herkennen aan het opzwellen van de buik en verandering van gedrag. Gemiddeld legt een vrouwtje 40 eieren.In de eerste periode neemt de inname van voedsel flink toe. Dit dien je dan ook te voorzien van voldoende calcium en vitaminen. Deze periode vormt anders een aanslag op het gestel en dus gezondheid van je leguaan. Als de voedselinname terug loopt dien je ten alle tijden voldoende water aan te bieden. Los hier ook calcium in op.

Een maand voor de eileg plaats je de legkist in het terrarium. Deze dient aan een vaste maatvoering te voldoen. Het vrouwtje moet namelijk het idee hebben in een leguanen kraamkamer te bevinden. Een beproefde legkist heeft de maten van 40 X 40 cm. Tussen de zandlaag in de kist en het dak mag een ruimte zitten van 12 tot 15 cm. Dit zodat het vrouwtje contact heeft met het dak als zij haar hoofd optilt. De temperatuur in de legbox mag tussen de 28 en 32 graden Celsius bedragen. Het zand (bijv. metselzand) dient vochtig te zijn zodat het vrouwtje dit goed in model kan brengen. De ingang van de legkist moet het effect van een tunnel hebben. 50 cm lengte is voldoende en de buis mag een doorsnede hebben van 15 a 20 cm..

De totale eileg dient in 2 a 4 uur te geschieden. Langer dan dit geeft aan dat de omstandigheden niet ideaal waren en bij geconstateerde legnood slecht. Legnood uit zich doordat het vrouwtje weer actief gaat worden en uiteindelijk weer gaat eten. Een in reptielen gespecialiseerde dierenarts is dan noodzakelijk voor wee opwekking dan wel operatief ingrijpen. Legnood heeft niet zelden een dodelijke afloop omdat men te laat actie onderneemt.

Bevruchte eieren zijn voorzien van een zogenaamde kiemschijf. Dit is een donkere cirkel zichtbaar op de schaal De  11 x 13 tot 18 x 22 mm grote kiemschijf dient altijd naar boven gericht te zijn. Onbevruchte eieren hebben dit niet. Bevruchte eieren wegen ongeveer 14 a 17 gram en zijn 37 a 40 mm, lang. Onbevruchte eieren zijn ongeveer 24 a 26 mm en wegen gemiddeld maar 8 tot 10 gram.

Het vrouwtje bewaakt na de ei-leg gemiddeld 2 dagen haar nest. Hou hier dus rekening mee bij het weghalen van de eieren. In deze periode het nest verstoren kan bijzonder veel stress voor de leguaan opleveren.

Bevruchte eieren kunnen in een broedstoof. De eieren mogen niet gedraaid worden. Als substraat wordt onder andere vermiculiet en perlite gebruikt. Maar ook een mix van turf en zand (3:1) werkt goed. De eieren moeten in een omgeving geplaatst worden van 70% RV en een temperatuur tussen de 28 en 32graden Celsius. Tussen de 28 en 30 graden levert voornamelijk vrouwtjes, en van 30 tot en met 32 graden Celsius voornamelijk mannetjes. Tussen de 64 en 84 dagen zullen de bevruchte eieren uitkomen. Dit is temperatuur afhankelijk. De eieren in de broedstoof dienen regelmatig bekeken te worden op schimmels, stinkende dan wel dode eieren. Deze dienen zo snel mogelijk verwijdert te worden om infectie van gezonde eieren tegen te gaan.

Jongen leguanen komen uit het ei door middel van een snede te maken in de schaal met hun ei-tand. Hiermee forceren zij zich een weg door de schaal. Vervolgens blijven ze enkele uren tot 24 uur in de schaal met alleen hun snuit of hoofd uit de schaal. Dit is de periode dat de leguaan eigeel tot zich neemt en start met ademhalen via de longen. Als de leguaan uit de schaal is dan is het bang, snel en gestrest. Bij zich draagt de leguaan een kleine eizak. Jonge pas geboren leguanen plaats je vervolgens voorzichtig in een klein terrarium, op een temperatuur rond de 30 graden. Het restant eigeel zal de leguaan dan binnen 24 uur tot zich nemen. Hierna zal de eigeelzak loslaten in de vorm van een verschrompeld stukje weefsel. De leguaan zal vervolgens vrij snel gaan vervellen. Om uitdroging tegen te gaan is het zaak de eerste week de luchtvochtigheid rond de 90% RV te houden De jonge leguanen zullen nog niet eten omdat zij voldoende van voedsel voorzien zijn middels het eigeel.. Tussen de 6 en 9 dagen na geboorte zullen de jongen vast voedsel gaan eten. Dat kun je het beste aanbieden in de vorm van heel fijn gesneden voeding met een hoog proteïne gehalte van 28%.

Groene leguanen communiceren met elkaar door middel van een lichaamstaal, waarbij vooral kopknikken, het afplatten van het lichaam en krabbewegingen van belang zijn.

Kopknikken

Er kunnen vijf soorten kopknikken worden onderscheiden die in vorm en functie verschillen,

• de head jerk
• de shudder
• de roll
• de roll hudder
• de signature-bob

Head jerk
De Head jerks zijn abrupte verticale kopbewegingen, die geen sociaal signaal, maar veeleer een visuele hulp betekenen. Met behulp hiervan verschaffen leguanen zich, bijvoorbeeld tijdens het zonnen of bij het eierleggen (vooral vrouwtjes die uit hun nesttunnel komen), op onbeschutte, open terreinen, een beter overzicht om een gevaar eerder te onderkennen.

Shudder
De shudder houdt een snel schokkerig, maar vlak knikken in met een maximaal uitgezette keelwam. Vaak tilt het dier daarbij de kop op en zwenkt daarbij van de ene naar de andere kant. De ,,shudder”  kan men waarnemen tussen nauw contact tussen mannetjes en vrouwtjes, meestal als de dieren minder dan 3 meter van elkaar verwijderd zijn. Het heeft echter niets met de balts te maken.

Roll
De roll daarentegen is een deel van de balts- en territoriumgedrag en kan vooral tijdens de paartijd waargenomen worden.  De leguaan tilt zijn kop dan op tot een hoek van 35 graden en voert dan met grote zwaaien draaiende bewegingen om de lengteas uit. Ook bij de ,,rol” is de keelwam volledig uitgezet.

Roll-shudder
De roll-shudder staat in vorm en functie tussen de shudder  en roll  in. Onder signature-bob verstaat  men een sterke verticale kopbeweging, gevolgd door een verlengde hoge houding (plateau). Daarop volgt nog een serie kleinere knikbewegingen.

Signature-bob
De signature-bob  is steeds met een activiteit verbonden (bijv. agressie, balts, territoriumgedrag, wisseling van tak of andere beweging). Men vermoedt dat het verbondenheid van de soort voorstelt eventueel zelfs populatie en individuele identiteit.

Komen twee volwassen mannen elkaar tegen dan proberen ze elkaar te imponeren. Verticaal afgeplat tonen ze elkaar de ,,platte kant”, waarbij de buikstrepen zichtbaar worden en knikken ze met uitgestoken keelwam (,,roll” en ,,signature-bob”). Duidelijk afwijsgedrag vormt het sluiten van de ogen en het ,,lucht-fietsen” met de voorpoten.

Oog communicatie

Eén oog
Als de leguaan één oog sluit en dat betreft het oog wat je aankijkt, terwijl het andere oog gesloten is, dan sluit de leguaan je uit.

Bij een nieuwe leguaan  kan dit een methode zijn om stress te verminderen: Als ik jou niet zie, kan jij mij niet lastig vallen. In het wild is dit de tactiek die deze dieren naar andere agressief reagerende leguanen uiten. Door middel van het uitsluiten geeft de leguaan aan dat het niet geïnteresseerd is om de agressie te beantwoorden.

Bij een gedomesticeerde leguaan welke in een nieuwe omgeving geplaatst is of wanneer er vreemden in zijn omgeving zijn, kan het dier het oog welke het dichtst bij je gelegen is dicht hebben en het andere oog open. Dit signaal geeft aan dat de Iguana zich bij je rustig en prettig voelt, en weet dat er vanuit jou geen dreiging te verwachten valt . Het andere kijkende oog houdt de omgeving in de gaten voor het onbekende.

Beide ogen
Aanvankelijk, als er in de eerste stadia van het tam maken van een leguaan de beide ogen gesloten worden dan is dit een  methode waarbij de leguaan je volledig uitsluit. Uit het zicht, uit de gedachte, voor zolang het duurt. Maar  de ogen gesloten in samenhang waarbij het dier het hoofd of lichaam gestreeld wordt als een massage, dan geeft dit ontspanning en genot weer. Als de leguaan tijdens de massage tegen je aan gaat leunen, of zijn hoofd optilt om in aanraking met je hand te komen dan geniet de leguaan volkomen en voelt zich zeer op zijn gemak.

Bron: Geraadpleegde literatuur:Predation and the Defensive Behavior of Green Iguanas (Reptilia, Lacertilia, Iguanidae)
Harry W. Greene, Gordon M. Burghardt, Beverly A. Dugan, A. Stanley Rand
Journal of Herpetology, Vol. 12, No. 2 (Apr. 24, 1978), pp. 169-176
Melissa Kaplan’s, Herp Care Collection